Ngày 21/10, hội thảo "Biến rác thải thành năng lượng sạch" do Báo Người Lao Động tổ chức, hội thảo diễn ra đúng lúc kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV vừa khai mạc đã tập trung vào việc đề xuất giải pháp cho vấn đề rác thải tại Việt Nam. TS. Tô Đình Tuân-Tổng Biên tập Báo Người Lao Động nhấn mạnh: “Rác thải không chỉ là chuyện của ngành môi trường mà là bài toán phát triển quốc gia khi vấn đề phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu và chuyển đổi năng lượng xanh được đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết”.
Hiện nay, mỗi đô thị lớn đều phải đối diện với bài toán khó mang tên rác thải. Đây không chỉ là gánh nặng môi trường, mà còn là thước đo năng lực phát triển bền vững của một thành phố. Chuyên gia tin rằng cần chuyển đổi mô hình xử lý rác và nâng cao nhận thức của cộng đồng để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Vấn đề rác thải không chỉ là của ngành môi trường mà cả quốc gia. Việt Nam cần chuyển đổi mô hình xử lý rác, khuyến khích đầu tư và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Mô hình đa tầng công nghệ xử lý rác, hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải, và giáo dục cộng đồng là các giải pháp trọng tâm để biến rác thải thành tài nguyên. Việt Nam hiện thải khoảng 65.000-70.000 tấn rác sinh hoạt mỗi ngày, trong đó phần lớn được xử lý bằng chôn lấp, phương pháp tốn đất, phát thải khí metan mạnh hơn CO₂ nhiều lần. Trong khi đó, tái chế và đốt rác phát điện còn ít, phân loại rác tại nguồn vẫn chưa tạo thành thói quen.
TS. Tô Đình Tuân nhắc lại cam kết của Việt Nam tại COP26 và COP28, đến năm 2050 đạt phát thải ròng bằng 0. Để hiện thực hoá, cần chuyển từ chôn lấp sang công nghệ cao, xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư và quan trọng nhất là thay đổi nhận thức cộng đồng. Ông cho biết Báo Người Lao Động không chỉ đưa tin mà còn kiến tạo diễn đàn, kết nối giải pháp. Hội thảo hôm nay là nơi lãnh đạo, chuyên gia, doanh nghiệp cùng bàn sâu, “nói thật, làm thật” về việc biến rác thành năng lượng sạch. “Chúng ta không chỉ nói công nghệ, mà còn nói tư duy, cơ chế và hành động. Khi tư duy thay dổi dẫn đến hành động mới thay đổi. Khi rác được xem như nguồn lực thì chúng ta mới hướng đến đô thị đáng sống, quốc gia bền vững” - Ông nói.
Trong phiên thảo luận, TS Phạm Viết Thuận (Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh) chuyển tải thông điệp: “Không có rác, chỉ có tài nguyên chưa được khai thác”. Ông phân tích hai thách thức lớn chính là ô nhiễm đô thị từ rác thải và nhu cầu năng lượng sạch cho phát triển bền vững.
Theo ông Thuận, dưới 15% rác hiện nên còn bị chôn lấp nếu áp dụng mô hình đa tầng: Phân loại, tái chế, đốt phát điện chỉ còn chôn lấp tối đa 10-15%. Ví dụ TP. Hồ Chí Minh hiện tạo ra khoảng 13.000-14.000 tấn rác/ngày, và nếu phân loại tốt, có thể tái chế hoặc tái sử dụng tới 70% thành phần rác. Giải pháp được đề xuất gồm:
|
- Xây dựng hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải – liên kết nhà nước, doanh nghiệp, khoa học và cộng đồng. - Hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế, giá điện, tín dụng xanh cho dự án WtE (đốt rác phát điện). - Phát triển chuỗi công nghiệp hỗ trợ từ thu gom vận chuyển, phân loại, tái chế tro‑xỉ. - Tăng cường truyền thông – giáo dục, biến phân loại rác tại nguồn thành hành vi văn minh đô thị. |
“Khi biết quy hoạch và đầu tư đúng hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức môi trường thành cơ hội năng lượng. Rác hôm nay, năng lượng sạch ngày mai”- Ông Thuận khẳng định.
Hội thảo còn ghi nhận trường hợp tỉnh Gia Lai với khối lượng rác thải khoảng 1.800 tấn/ngày, tỉnh đặt mục tiêu giai đoạn 2026-2030 thu gom đạt 95% ở đô thị và 80% ở nông thôn. Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai-Ông Thái Đại Ngọc nhấn mạnh: “Đây là con đường phải đi”.
Ông Nguyễn Hồng Nguyên-Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh cho biết: “TP. Hồ Chí Minh chuyển từ tư duy rác là rác sang rác là tài nguyên và đang triển khai 2 nhà máy đốt rác phát điện quy mô lớn, trong khi chôn lấp vẫn chiếm phần lớn.
Tại hội thảo, các chuyên gia cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể đi tắt, đón đầu trong xử lý rác thải bằng công nghệ đốt rác phát điện, hình thành hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn và giảm thiểu chôn lấp. TS. Phạm Viết Thuận và Ông Sietse Agema từ Công ty Harvest Waste B.V đã đề xuất các giải pháp bao gồm xây dựng hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải, đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ Waste to Energy và tạo sự liên kết giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng để thúc đẩy việc xử lý rác thải.
Kết thúc hội thảo, Tiến sĩ Tô Đình Tuân kết luận: Hội thảo tuy không giải quyết hết ngay mọi vấn đề, nhưng điều quan trọng là đã chỉ ra vướng mắc, đề xuất định hướng cụ thể.
|
Muốn thành công cần tập trung vào 4 nhóm giải pháp: 1. Thay đổi tư duy từ lãnh đạo đến người dân. 2. Điều chỉnh pháp lý, thủ tục hành chính. 3. Huy động vốn và hợp tác nhiều bên từ nhà nước-doanh nghiệp - ngân hàng. 4. Nâng cao ý thức người dân về phân loại rác tại nguồn-yếu tố then chốt giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả vận hành hệ thống. Truyền thông có vai trò rất quan trọng... nếu quyết tâm, kiên trì, trong một ngày không xa chúng ta sẽ làm được việc này. |
Hội thảo nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc biến rác thải thành nguồn năng lượng sạch, giúp giảm lãng phí đất, ô nhiễm môi trường và đóng góp vào phát triển bền vững của đất nước. Báo Người Lao Động cam kết sẽ tiếp tục đồng hành cùng các cơ quan quản lý, doanh nghiệp, nhà khoa học trong hành trình “biến rác thải thành năng lượng sạch”, góp phần lan tỏa tinh thần phát triển xanh, bền vững cho Việt Nam.
