Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 48, sáng 13/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.
Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý nhà nước về giáo dục
Lần sửa đổi này, Chính phủ hướng đến bảo đảm bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, 30% chi phí tuân thủ thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho người dân, tổ chức, cơ sở giáo dục trong tiếp cận và thực hiện các thủ tục hành chính lĩnh vực giáo dục. Đồng thời, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nâng cao hiệu quả quản trị hệ thống giáo dục.
Báo cáo tại phiên họp, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nêu một số nội dung sửa đổi đáng chú ý, như bỏ bằng tốt nghiệp trung học cơ sở nhằm đơn giản hóa quy trình quản lý giáo dục, phù hợp với thông lệ quốc tế và bối cảnh phổ cập giáo dục đến trung học cơ sở hiện nay.
Dự thảo giao người đứng đầu cơ sở thực hiện chương trình giáo dục trung học cơ sở xác nhận học bạ việc hoàn thành chương trình trung học cơ sở, giảm khối lượng công việc hành chính cho cơ quan quản lý nhà nước về giáo dục, tăng tính tự chủ cho cơ sở giáo dục.
Dự thảo cũng giao người đứng đầu cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa; giao cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức biên soạn tài liệu giáo dục địa phương, hội đồng thẩm định cấp tỉnh thẩm định và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương.
Việc này nhằm nâng cao trách nhiệm quản lý nhà nước của địa phương trong tổ chức thực hiện chương trình giáo dục phổ thông. Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo quy định Hội đồng thẩm định tài liệu giáo dục địa phương cấp tỉnh và tiêu chuẩn kỹ thuật về tài liệu giáo dục địa phương.
Bên cạnh đó, dự thảo Luật thể hiện rõ tinh thần phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trong lĩnh vực giáo dục, giao quyền chủ động, tự chủ nhiều hơn cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, cấp tỉnh và cơ sở giáo dục nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển hiện đại, hiệu lực, hiệu quả, đồng thời phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp.
Cụ thể, phân quyền từ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Chính phủ quyết định chủ trương lớn có ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ học tập của công dân trong phạm vi cả nước, chủ trương về cải cách nội dung chương trình của một cấp học; quyết định việc áp dụng đại trà đối với chính sách mới trong giáo dục đã được thí điểm thành công mà việc áp dụng đại trà sẽ ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ học tập của công dân trong phạm vi cả nước; quy định cụ thể về điều kiện thành lập nhà trường, điều kiện được phép hoạt động giáo dục, việc đình chỉ hoạt động giáo dục; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trường.
Đồng thời, phân cấp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cho Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo quy định chi tiết hướng nghiệp và phân luồng trong giáo dục theo từng giai đoạn phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội; thành lập cơ sở giáo dục đại học công lập hoặc cho phép thành lập cơ sở giáo dục đại học tư thục; thu hồi quyết định thành lập hoặc cho phép thành lập cơ sở giáo dục đại học; sáp nhập, chia, tách cơ sở giáo dục đại học; giải thể cơ sở giáo dục đại học; quy định văn bằng trình độ tương đương của một số ngành đào tạo chuyên sâu đặc thù của hệ thống giáo dục quốc dân.
Nội dung mới khác là phân cấp thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông từ Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo cho hiệu trưởng nhà trường/người đứng đầu cơ sở giáo dục.
Đề nghị nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung
Thẩm tra sơ bộ, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; tuy nhiên, đề nghị tiếp tục rà soát các quy định về phân cấp, phân quyền; tổ chức quản lý nhà nước về giáo dục ở cấp xã sau khi triển khai chính quyền địa phương hai cấp.
Về một số nội dung lớn của dự thảo Luật, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cân nhắc việc bãi bỏ quy định cấp bằng tốt nghiệp trung học cơ sở. “Bằng tốt nghiệp trung học cơ sở xác nhận việc hoàn thành giai đoạn giáo dục cơ bản, làm cơ sở để tiến hành phân luồng học sinh sau trung học cơ sở”, Chủ nhiệm Ủy ban Nguyễn Đắc Vinh nêu.
Thường trực Ủy ban đề nghị giáo dục trung học phổ thông được thực hiện trong 3 năm học, từ lớp 10 đến hết lớp 12. Học sinh vào học lớp 10 phải có bằng tốt nghiệp trung học cơ sở.
Với đề xuất chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông từ Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo sang hiệu trưởng nhà trường, Thường trực Ủy ban thẩm tra lưu ý cần quy định cụ thể trong văn bản hướng dẫn thi hành, đặc biệt trong quá trình số hóa cần tính toán kỹ công tác quản lý, lưu trữ hồ sơ, dữ liệu cấp văn bằng, chế độ báo cáo, trách nhiệm hậu kiểm và xử lý vi phạm... để bảo đảm chặt chẽ.
Về sách giáo khoa giáo dục phổ thông, Thường trực Ủy ban đề nghị nghiên cứu theo hướng có bộ sách giáo khoa dùng chung, đồng thời có thể có những sách giáo khoa khác là tài liệu tham khảo; nghiên cứu từng bước miễn phí sách giáo khoa cho học sinh.
Đáng chú ý, về thi và cấp bằng tốt nghiệp trung học phổ thông, có 2 loại ý kiến trong cơ quan thẩm tra. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị vẫn tổ chức thi tốt nghiệp trung học phổ thông, giao thẩm quyền ra đề thi cho Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo; giao thẩm quyền tổ chức kỳ thi cho các địa phương; nghiên cứu tách kỳ thi tốt nghiệp phổ thông khỏi tuyển sinh đại học.
Loại ý kiến thứ hai đề xuất không tổ chức thi mà nên xét tốt nghiệp trung học phổ thông để phù hợp với mục tiêu, tính chất của cấp học này; tương thích với xu hướng đổi mới đánh giá theo quá trình; giảm áp lực, tốn kém do thi cử. Việc tuyển sinh trung cấp, cao đẳng, đại học nên giao về cho cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp tổ chức tuyển sinh.
Thường trực Ủy ban ủng hộ loại ý kiến thứ nhất, Chủ nhiệm Nguyễn Đắc Vinh cho hay.
Liên quan đến kiểm định chất lượng, Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội tán thành sửa đổi theo hướng không thực hiện kiểm định cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên thông qua tổ chức kiểm định chất lượng giáo dục, thay bằng quy định về bảo đảm chất lượng đối với các cơ sở giáo dục này.
Đồng thời, Thường trực Ủy ban tán thành với việc bãi bỏ toàn bộ các điều quy định về điều kiện thành lập nhà trường và điều kiện được phép hoạt động giáo dục; đình chỉ hoạt động giáo dục; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trường, chỉ giữ lại quy định về thẩm quyền, thủ tục thành lập hoặc cho phép thành lập; cho phép hoạt động giáo dục, đình chỉ hoạt động giáo dục; sáp nhập, chia, tách, giải thể nhà trường và giao Chính phủ quy định chi tiết.
