Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 2/12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân và chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035.
Thu hút nguồn lực tư nhân phát triển dịch vụ chăm sóc người cao tuổi
Quan tâm đến vấn đề chăm sóc người cao tuổi, đại biểu Trần Thị Hiền (Đoàn Ninh Bình) cho biết, dân số Việt nam đã bước vào giai đoạn già hóa, dự báo đến 2036 trở thành dân số già và đến 2049 là "siêu già".
Đặt bên cạnh mục tiêu đến năm 2045 nước ta trở thành nước thu nhập cao, có thể thấy thách thức "già trước khi giàu" là rất thực tế. Điều này sẽ tạo áp lực rất lớn đối với ngân sách Nhà nước cũng như nguồn lực xã hội cho các vấn đề chăm sóc y tế, bảo đảm an sinh, chuẩn bị hạ tầng xã hội phù hợp với người cao tuổi, đặc biệt là với việc phát triển các cơ sở dưỡng lão, chăm sóc người cao tuổi chuyên nghiệp.
Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư công có hạn, đại biểu Trần Thị Hiền cho rằng, đẩy mạnh xã hội hóa, thu hút nguồn lực tư nhân phát triển dịch vụ chăm sóc người cao tuổi là yêu cầu khách quan, cấp thiết và mang tính chiến lược.
Song đại biểu băn khoăn khi dự thảo nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đột phá cho công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân gần như chưa có chính sách đột phá nào quan tâm đến việc xử lý "điểm nghẽn" liên quan phát triển các cơ sở chăm sóc người cao tuổi và huy động nguồn lực xã hội trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.
Đồng thời, trong Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế tuy có Dự án 4 về phát triển cơ sở trợ giúp xã hội nhưng cũng còn những điểm chưa thực sự tương thích với quy hoạch có liên quan và chủ trương xã hội hóa. Theo Phụ lục 4, hiện nay các cơ sở bảo trợ xã hội mới chỉ đáp ứng 30% nhu cầu; hệ thống công lập mới chỉ có 46 cơ sở chăm sóc người cao tuổi trên tổng số 425 cơ sở bảo trợ xã hội (chiếm khoảng 11%); nhiều địa phương chưa có cơ sở chuyên biệt cho người cao tuổi.
Tại Tiểu dự án 1 trong Dự án 4 của Chương trình mục tiêu quốc gia đề ra mục tiêu giai đoạn 2026-2030 đầu tư xây mới tối thiểu 15 cơ sở dưỡng lão, cơ sở bảo trợ xã hội; giai đoạn 2031-2035 tối thiểu 10 cơ sở. Tức là, đến 2030 chúng ta có khoảng 60 cơ sở và đến 2035 là khoảng 70 cơ sở, vẫn ít hơn mức tối thiểu 90 cơ sở chăm sóc người cao tuổi (cả công lập và ngoài công lập) theo quy hoạch mạng lưới cơ sở trợ giúp xã hội thời kỳ 2026-203.
Từ phân tích trên, đại biểu Trần Thị Hiền nhấn mạnh, cần có cơ chế, chính sách thực sự đột phá để thu hút nguồn lực xã hội hóa phát triển khoảng 30 cơ sở chăm sóc người cao tuổi trong 5 năm tới.
Để có thể khơi thông nguồn lực xã hội phát triển cơ sở dưỡng lão ngoài công lập, đại biểu đoàn Ninh Bình cho rằng cần xem xét, xử lý thấu đáo một số "điểm nghẽn".
Thứ nhất, cơ sở dưỡng lão thực hiện các dịch vụ chăm sóc dài hạn và phục hồi chức năng cho người cao tuổi chưa được xem là cơ sở y tế để được hưởng chính sách ưu đãi về đất đai, mặt bằng. Nếu trong quy hoạch của các địa phương không có quỹ đất sạch, thuận tiện trong cộng đồng dân cư dành cho phát triển cơ sở dưỡng lão thì sẽ rất khó thu hút đầu tư.
Thứ hai, các cơ sở dưỡng lão chuyên nghiệp vốn đầu tư lớn và dài hạn, thu hồi vốn chậm; đồng thời cần đầu tư trang thiết bị chuyên dụng như xe cấp cứu, vận chuyển bệnh nhân; thiết bị phục hồi chức năng, giường y tế chuyên dụng… Do đó, cũng cần có các cơ chế, chính sách đột phá về ưu đãi tín dụng, hỗ trợ lãi suất, thuế thu nhập doanh nghiệp.
Trên cơ sở đó, đại biểu Trần Thị Hiền kiến nghị cần xem xét, có chính sách ứng xử với cơ sở dưỡng lão thực hiện chức năng khám chữa bệnh, chăm sóc dài hạn, phục hồi chức năng cho người cao tuổi như là cơ sở y tế và được hưởng các chính sách đặc thù về đất đai, thuế, tài chính quy định tại Điều 5 dự thảo Nghị quyết về chính sách đột phá. "Đây sẽ là giải pháp đột phá để cụ thể hóa chủ trương 'kết hợp hiệu quả giữa các cơ sở y tế và các cơ sở chăm sóc người cao tuổi' mà Nghị quyết 72 đã đề ra", đại biểu nói.
Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị bổ sung một số hoạt động vào Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế, như nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội phát triển mạnh cơ sở dưỡng lão, chăm sóc người cao tuổi; hoàn thiện tiêu chuẩn kỹ thuật đối với cơ sở dưỡng lão; thí điểm mô hình chăm sóc bán trú đối với người cao tuổi...
Đặt phòng bệnh làm trục xương sống của an ninh sức khỏe quốc gia
Nêu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế không chỉ là một chương trình tài chính-kỹ thuật, mà là một cuộc cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân.
Theo đại biểu, Việt Nam đang bước vào giai đoạn "gánh nặng kép", thời điểm rất nhạy cảm của dân số và sức khỏe. Con số bệnh không lây nhiễm chiếm tới gần 80% tổng ca tử vong; hơn 40% tử vong xảy ra trước tuổi 70 - nghĩa là trong độ tuổi đang lao động và cống hiến.
Trong cùng thời điểm ấy, chúng ta già hóa nhanh hơn năng lực thích ứng của hệ thống. Chỉ hơn một thập kỷ nữa, Việt Nam sẽ chính thức bước vào xã hội già trong khi thu nhập còn thấp, bệnh mạn tính gia tăng và y tế cơ sở chưa đủ mạnh để quản lý bệnh từ sớm.
Trên cơ sở đó, đại biểu Trần Thị Hiền kiến nghị cần xem xét, có chính sách ứng xử với cơ sở dưỡng lão thực hiện chức năng khám chữa bệnh, chăm sóc dài hạn, phục hồi chức năng cho người cao tuổi như là cơ sở y tế và được hưởng các chính sách đặc thù về đất đai, thuế, tài chính quy định tại Điều 5 dự thảo Nghị quyết về chính sách đột phá. "Đây sẽ là giải pháp đột phá để cụ thể hóa chủ trương 'kết hợp hiệu quả giữa các cơ sở y tế và các cơ sở chăm sóc người cao tuổi' mà Nghị quyết 72 đã đề ra", đại biểu nói.
Đồng thời, đại biểu cũng đề nghị bổ sung một số hoạt động vào Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế, như nghiên cứu, hoàn thiện cơ chế, chính sách đẩy mạnh thu hút nguồn lực xã hội phát triển mạnh cơ sở dưỡng lão, chăm sóc người cao tuổi; hoàn thiện tiêu chuẩn kỹ thuật đối với cơ sở dưỡng lão; thí điểm mô hình chăm sóc bán trú đối với người cao tuổi...
Đặt phòng bệnh làm trục xương sống của an ninh sức khỏe quốc gia
Nêu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, Chương trình mục tiêu quốc gia về y tế không chỉ là một chương trình tài chính-kỹ thuật, mà là một cuộc cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân.
Theo đại biểu, Việt Nam đang bước vào giai đoạn "gánh nặng kép", thời điểm rất nhạy cảm của dân số và sức khỏe. Con số bệnh không lây nhiễm chiếm tới gần 80% tổng ca tử vong; hơn 40% tử vong xảy ra trước tuổi 70 - nghĩa là trong độ tuổi đang lao động và cống hiến.
Trong cùng thời điểm ấy, chúng ta già hóa nhanh hơn năng lực thích ứng của hệ thống. Chỉ hơn một thập kỷ nữa, Việt Nam sẽ chính thức bước vào xã hội già trong khi thu nhập còn thấp, bệnh mạn tính gia tăng và y tế cơ sở chưa đủ mạnh để quản lý bệnh từ sớm.
