Việc xây dựng cửa khẩu thông minh Móng Cái – Đông Hưng là nội dung trọng tâm trong Thỏa thuận khung hợp tác thí điểm giữa Tỉnh ủy Quảng Ninh (Việt Nam) và Khu ủy Khu tự trị dân tộc Choang Quảng Tây (Trung Quốc), được ký kết ngày 12/4/2025 nhân chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Việt Nam.
Theo thỏa thuận, hai bên thống nhất triển khai mô hình cửa khẩu thông minh với hai luồng chức năng riêng biệt: luồng khách du lịch tại cầu Bắc Luân I và luồng vận tải hàng hóa tại cầu Bắc Luân II. Dự án hướng tới mục tiêu hiện đại hóa toàn diện hoạt động thông quan, giảm thiểu ùn tắc và nâng cao năng lực xử lý giao thương xuyên biên giới. Cửa khẩu thông minh sẽ được thiết kế đồng bộ cả về hạ tầng vật lý và nền tảng công nghệ số, bao gồm các giải pháp quản lý hiện đại, hệ thống nhận diện thông minh, vận hành không tiếp xúc và điều hành tự động. Đây là bước đi chiến lược góp phần nâng tầm hợp tác kinh tế, thương mại và du lịch giữa hai nước, đồng thời tạo tiền đề cho một mô hình quản lý biên giới tiên tiến, minh bạch và hiệu quả.
Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái thực hiện giám sát hoạt động xuất nhập khẩu thông qua hệ thống camera hiện đại, được lắp đặt tại các cửa khẩu, lối mở và bến bãi, cho phép theo dõi trực tuyến từ phòng điều hành trung tâm. (Ảnh: QMG)
Trong tiến trình hiện đại hóa mô hình cửa khẩu và thúc đẩy thương mại biên giới, dự án cửa khẩu thông minh tại cặp cửa khẩu Móng Cái (Việt Nam) – Đông Hưng (Trung Quốc) đang được triển khai với những bước đi bài bản và đột phá về công nghệ. Đây được coi là một trong những công trình tiêu biểu thể hiện tầm nhìn liên kết khu vực, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – thương mại giữa hai nước.
Đối với luồng hàng hóa, hai bên phối hợp xây dựng một tuyến vận chuyển xuất nhập khẩu độc lập, khép kín, được thiết kế để vận hành tự động hóa ở mức cao. Tuyến vận chuyển này sẽ sử dụng phương tiện không người lái, hệ thống cẩu container tự động, tất cả được điều hành thông qua trung tâm chỉ huy tích hợp công nghệ định vị vệ tinh (GPS) và mạng 5G. Không dừng lại ở đó, hai bên cũng đang nghiên cứu triển khai mô hình xe tự hành AGV (Automated Guided Vehicle) nhằm đảm bảo quá trình vận chuyển, bốc dỡ hàng hóa được thực hiện liên tục 24/7, không tiếp xúc và không gián đoạn. Việc áp dụng mô hình này kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian thông quan, nâng cao độ chính xác và đảm bảo an toàn tối đa trong vận hành.
Song song với đó, đối với luồng hành khách, đặc biệt là du khách và cư dân biên giới, khu vực cầu Bắc Luân I sẽ được đầu tư đồng bộ về hạ tầng và trang thiết bị công nghệ. Hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh sẽ được nâng cấp theo hướng tự động hóa hoàn toàn, ứng dụng các công nghệ nhận diện sinh trắc học như quét vân tay, nhận diện khuôn mặt, máy soi chiếu tự động, trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống kết nối dữ liệu liên ngành. Việc này không chỉ giúp rút ngắn thời gian làm thủ tục mà còn tăng cường tính minh bạch, đảm bảo an ninh và hạn chế tiếp xúc – đặc biệt trong bối cảnh phòng chống dịch bệnh hiện nay.
Hoạt động nghiệp vụ tại bộ phận làm thủ tục của Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái đang diễn ra nhịp nhàng, góp phần bảo đảm thông quan nhanh chóng, hiệu quả cho doanh nghiệp. (Ảnh: QMG)
Đóng vai trò nòng cốt trong triển khai mô hình cửa khẩu thông minh, Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái đã tích cực tham gia Tổ công tác xây dựng cửa khẩu thông minh do UBND TP Móng Cái thành lập theo Quyết định số 1500/QĐ-UBND ngày 18/4/2025. Từ ngày 21/4/2025, đơn vị đã cử công chức chuyên môn tham gia các buổi làm việc, đóng góp ý kiến cho Dự thảo Đề án thí điểm và chuẩn bị nội dung cho hội đàm đầu tiên với phía Đông Hưng (Trung Quốc).
Không chỉ tham gia ở góc độ kỹ thuật, Hải quan Móng Cái còn chủ động phối hợp khảo sát thực địa và hội đàm song phương để rà soát, hoàn thiện các hạng mục chuyên môn, bảo đảm dự án triển khai đúng tiến độ và chất lượng.
Dự án cửa khẩu thông minh Móng Cái – Đông Hưng là bước đi chiến lược trong hiện đại hóa quản lý biên giới, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, nâng cao hiệu quả kiểm soát và là nền tảng quan trọng cho thương mại, du lịch và hợp tác hữu nghị giữa Việt Nam và Trung Quốc.
Việc triển khai bước đầu mô hình cửa khẩu thông minh tại cặp cửa khẩu Móng Cái – Đông Hưng đã mang lại những kết quả tích cực, từng bước cải thiện hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu. Theo đánh giá từ Hải quan cửa khẩu quốc tế Móng Cái, thời gian xử lý đối với một lô hàng đã được rút ngắn, thời gian thông quan trong ngày tăng lên, góp phần giảm thiểu ùn tắc, nâng cao năng suất vận hành tại khu vực cửa khẩu.
Tính từ đầu năm đến hết ngày 2/5/2025, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa qua địa bàn đạt hơn 1,82 tỷ USD, tăng 34% so với cùng kỳ năm trước. Thu ngân sách nhà nước từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 851,35 tỷ đồng, tăng 24%. Đáng chú ý, số lượng doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan tại Móng Cái cũng ghi nhận sự gia tăng mạnh, với tổng cộng 1.011 doanh nghiệp (bao gồm 245 doanh nghiệp trong tỉnh và 766 doanh nghiệp ngoài tỉnh), tăng thêm 300 doanh nghiệp so với cùng kỳ năm 2024.
Dự án cửa khẩu thông minh không chỉ là giải pháp kỹ thuật hiện đại hóa quản lý biên giới, mà còn là biểu tượng cho nỗ lực hợp tác song phương Việt Nam – Trung Quốc trong xây dựng môi trường giao thương an toàn, minh bạch và bền vững. Với sự vào cuộc quyết liệt của Hải quan Móng Cái và các lực lượng chức năng, mô hình cửa khẩu thông minh đang dần định hình một hình mẫu mới: hiện đại, hiệu quả và hội nhập sâu rộng.
