Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, sáng 24/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi).
Các đại biểu đồng tình, việc thông qua dự án Luật với những nội dung tiến bộ, khả thi sẽ là động lực quan trọng để đổi mới, nâng cao hơn nữa hiệu quả giám sát - một trong những chức năng then chốt của Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.
Tránh tình trạng "giám sát xong là xong"
Góp ý kiến hoàn thiện dự thảo Luật, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) cho rằng, hiện nay các nghị quyết, kết luận hoặc kiến nghị giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Hội đồng nhân dân tuy có giá trị chính trị cao nhưng chưa có cơ chế pháp lý buộc thực hiện.
Luật hiện hành chưa quy định rõ trách nhiệm, chế tài, thời hạn và cơ quan theo dõi việc thực hiện kiến nghị giám sát. Nhiều trường hợp cơ quan chịu giám sát chậm báo cáo hoặc chỉ “trả lời hình thức”, không có kết quả cụ thể, dẫn đến tình trạng “giám sát xong là xong”.
Từ những phân tích trên, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị dự thảo bổ sung điều khoản riêng quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu giám sát phải báo cáo kết quả thực hiện nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được văn bản.
Cơ quan giám sát có quyền yêu cầu báo cáo bổ sung hoặc tiến hành giám sát lại nếu kết quả không đạt yêu cầu. Trường hợp không thực hiện hoặc cố tình trì hoãn, chủ thể giám sát được quyền kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét trách nhiệm của người đứng đầu.
Đại biểu cũng đề nghị bổ sung cơ chế “truy cứu trách nhiệm hành chính hoặc kỷ luật” đối với người đứng đầu cơ quan không chấp hành kiến nghị giám sát. Bên cạnh đó, giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội định kỳ tổng hợp, công bố công khai danh mục cơ quan, địa phương chậm hoặc chưa thực hiện kiến nghị giám sát, tạo áp lực công khai và minh bạch.
Xem xét thiết lập cơ chế “hậu giám sát” để bảo đảm quy trình giám sát khép kín
Cùng chung quan điểm về vấn đề này, đại biểu Tạ Văn Hạ (Đoàn thành phố Đà Nẵng) cho rằng, dự thảo Luật chưa thể hiện rõ các quy định ở khâu "hậu giám sát" để nâng cao hiệu quả giám sát lại.
Theo đại biểu, hiện nay, thiếu một cơ chế hữu hiệu để theo dõi, kiểm tra, và đánh giá việc thực hiện các kết luận, nghị quyết và kiến nghị sau giám sát. Các kết luận, kiến nghị của các cuộc giám sát thường "chỉ dừng lại ở mức kiến nghị".
Đại biểu kiến nghị cần xem xét thiết lập một cơ chế “hậu giám sát” để bảo đảm đầy đủ một quy trình giám sát khép kín gồm các bước: đi giám sát để lấy thông tin, đánh giá, kiến nghị và theo dõi để đánh giá lại.
Đồng thời, có những quy định về báo cáo bắt buộc đối với đối tượng chịu sự giám sát trong việc thực hiện các kiến nghị; giám sát lại nếu chưa có chuyển biến hay thực hiện không đạt yêu cầu.
Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) có chung đánh giá rằng, nhiều kết luận giám sát thời gian qua chưa được thực hiện nghiêm túc, làm giảm uy tín của cơ quan dân cử và hiệu lực của pháp luật.
Vì vậy, đại biểu đề nghị bổ sung điều khoản về trách nhiệm thực thi và chế tài hậu giám sát, có thể theo hướng quy định bắt buộc định kỳ báo cáo kết quả thực hiện kiến nghị giám sát và có chế tài rõ ràng với những trường hợp chậm khắc phục hoặc không thực hiện gắn trách nhiệm của người đứng đầu.
"Chỉ khi kết luận giám sát được thực hiện nghiêm túc thì mới tạo ra vòng tròn khép kín của giám sát, kiểm tra, xử lý và hoàn thiện chính sách", đại biểu Hà Sỹ Đồng nói.
Gắn trách nhiệm người đứng đầu trong thực hiện kết luận giám sát
Quan tâm đến trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn thành phố Huế) cho rằng quy định tại Điều 7 dự thảo Luật đang thiếu chế tài và trách nhiệm của người đứng đầu.
Đại biểu đề nghị bổ sung vào khoản 3 nội dung "Người đứng đầu cơ quan, tổ chức chịu sự giám sát, chịu trách nhiệm cá nhân nếu báo cáo không đúng thời hạn, nội dung hoặc không thực hiện kết luận giám sát".
Đồng thời, bổ sung vào khoản 4 Điều 7 nội dung "Trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ kiến nghị, cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát phải có báo cáo giải trình bằng văn bản gửi chủ thể giám sát và cấp có thẩm quyền để xem xét trách nhiệm".
Đại biểu Tạ Văn Hạ cũng đề nghị quy định trách nhiệm của người đứng đầu (cả về trách nhiệm chính trị và trách nhiệm hành chính) trong việc thực hiện kết luận giám sát; tăng cường vai trò của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Dân nguyện và Giám sát, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, các Ban của Hội đồng nhân dân… trong việc theo dõi, giám sát và tổ chức đánh giá, kiểm tra lại việc giám sát lại.
