Hành trình phát triển sự nghiệp
Bà Ngô Thị Cẩm Châu, sinh năm 1973, quê gốc tại Nam Định nhưng sinh ra và lớn lên tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng. Bà tự hào chia sẻ với tôi rằng mẹ bà là người dân tộc Tày do vậy mà bà mang dân tộc theo mẹ. Cao Bằng vùng đất truyền thống cách mạng lâu đời, nơi cội nguồn của cách mạng Việt Nam. Với hơn 29 dân tộc quần cư sinh sống, có thể kể đến như dân tộc Tày, Nùng, Kinh, Mông, Dao, Lô Lô,… mỗi dân tộc lại có một nét văn hoá, phong tục đặc trưng riêng đã tạo nên nền văn hoá truyền thống của Cao Bằng như một vườn hoa đa sắc màu, thu hút quan khách gần xa đến khám phá và trải nghiệm. Cao Bằng còn nổi tiếng bởi những khu di tích lịch sử vô giá mang đậm giá trị lịch sử, văn hoá, khoa học như: Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Pác Bó, khu di tích Quốc gia đặc biệt Rừng Trần Hưng Đạo, khu di tích anh hùng liệt sỹ Kim Đồng,… Với những nét văn hoá, di tích lịch sử, cảnh quan, Cao Bằng hứa hẹn sẽ là một điểm đến đầy bất ngờ và thú vị của du khách trên hành trình khám phá Việt Bắc.
Về quá trình rèn luyện và phấn đấu, bà Châu tốt nghiệp Đại học Văn hoá năm 1995. Đến năm 1998, bà đi làm và công tác tại phòng quản lý di tích Pác Bó trực thuộc Ban quản lý di tích Hồ Chí Minh tỉnh Cao Bằng. Năm 2006, bà Châu được bổ nhiệm làm Phó trưởng phòng quản lý di tích Pác Bó. Và năm 2007, bà chuyển công tác về Bảo tàng tỉnh và được bổ nhiệm Phó Trưởng phòng nghiệp vụ. Sau đó một thời gian, bà được bổ nhiệm làm Phó Chánh văn phòng Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh. Năm 2009, bà được điều động và bổ nhiệm làm Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Cao Bằng - đơn vị sự nghiệp trực thuộc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh. Từ năm 2019 đến nay, bà được bổ nhiệm và giữ chức vụ Giám đốc Bảo tàng tỉnh Cao Bằng. Hơn một thập kỷ gắn bó và cống hiến với Bảo tàng tỉnh Cao Bằng đủ để thấy cái tâm và cái tầm, cái bản lĩnh của người phụ nữ ấy đối với công việc, với bảo tàng to lớn đến nhường nào.
Bảo tàng Cao Bằng và hành trình xây dựng một bảo tàng vừa hiện đại vừa đặc trưng riêng của mảnh đất Cao Bằng
Bảo tàng tỉnh Cao Bằng được thành lập từ năm 2000, trên cơ sở phòng nghiệp vụ bảo tàng của Sở Văn hóa - Thông tin. Cao Bằng là một tỉnh nghèo do đó mà từ khi thành lập đến năm 2019 thì bảo tàng vẫn chưa được xây dựng. Đến tháng 10/2022 thì Bảo tàng tỉnh Cao Bằng mới được khởi công xây dựng và dự kiến cuối năm 2023 sẽ khánh thành. Bảo tàng tỉnh Cao Bằng được xây dựng tại Trung tâm hành chính - chính trị của tỉnh Cao Bằng, mang ý nghĩa như trung tâm đoàn kết, gắn bó, giao lưu giữa các đồng bào dân tộc tỉnh Cao Bằng.
Chia sẽ với tôi, bà Châu cho biết, hiện tại Bảo tàng tỉnh cũng đang gấp rút tích cực hỗ trợ chủ đầu tư cung cấp các danh mục hiện vật, sưu tầm bổ sung hiện vật và đề xuất các giải pháp, các ý tưởng trưng bày để ra đời một bảo tàng vừa hiện đại vừa thể hiện rõ nét các đặc trưng văn hóa của cộng đồng các dân tộc Cao Bằng, trở thành một điểm nhấn thu hút du khách đến tham quan tìm hiểu để góp phần quảng bá hình ảnh thúc đẩy du lịch, phát triển kinh tế xã hội văn hóa tỉnh Cao Bằng. Bà Châu cũng cho biết thêm, trong những năm qua tuy chưa có hiện vật trưng bày nhưng đơn vị bảo tàng tỉnh vẫn tích cực hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa bằng nhiều hình thức, thực hiện nhiều đề tài nghiên cứu khoa học các cấp, xây dựng hồ sơ khoa học bảo vật cấp Quốc gia, hồ sơ Di sản văn hóa phi vật thể đề nghị đưa danh mục văn hóa phi vật thể quốc gia và xây dựng hồ sơ đề nghị xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt, di tích quốc gia cấp tỉnh. Đồng thời tiến hành kiểm kê di sản văn hóa phi vật thể và di tích trên địa bàn toàn tỉnh, biên soạn xuất bản các cuốn sách nhằm giới thiệu Di sản văn hóa của các dân tộc trên địa bàn tỉnh Cao Bằng, tổ chức nói chuyện chuyên đề lịch sử tại các trường học, triển lãm lưu động, triển lãm chuyên đề tại các lễ hội xuân, tại các sự kiện chính chính trị lớn tại địa phương, tăng cường sưu tập hiện vật phục vụ cho công tác trưng bày của bảo tàng mới. Và hiện tại thì bảo tàng cũng đang lưu giữ trên 16.000 đơn vị hiện vật bao gồm nhiều loại chất liệu và tiêu biểu cho các giai đoạn lịch sử.
Tôi lại ấn tượng bởi cái tâm, trách nhiệm đối với Bảo tàng của bà Châu qua vài câu chia sẻ ngắn gọn mà đầy đủ ý nghĩa của bà, nguyên văn dòng chia sẻ là : “Với vai trò là lãnh đạo đơn vị, thì cá nhân tôi cũng đã chỉ đạo và trực tiếp tham gia thực hiện các đề tài nghiên cứu khoa học, làm chủ nhiệm đề tài nghiên cứu khoa học cấp tỉnh, chủ nhiệm các đề tài nghiên cứu khoa học thuộc các dự án trong chương trình mục tiêu phát triển văn hóa và trực tiếp xây dựng các hồ sơ khoa học Di sản văn hóa phi vật thể, Đề nghị đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.”
Những thành tựu đáng nhớ
Về quá trình khám phá các di tích khảo cổ, qua một số cuộc điều tra giám sát và khai quật khảo cổ tại Cao Bằng bước đầu cũng đã thu được một số kết quả khả quan. Các hiện vật khảo cổ được tìm thấy trên địa bàn tỉnh cũng đa dạng về loại hình, tiêu biểu cho các giai đoạn từ thời đại đá cũ cho đến thời đại đồ đá mới. Năm 2012, Sở Văn hóa và Du lịch tỉnh cũng đã phối hợp với Viện Khảo cổ học Việt Nam tiến hành khai quật di chỉ Ngườm Vài tại xã Cần Yên, huyện Thông Nông cũ và nay là huyện Hà Quảng. Thu được một số lượng hiện vật rất lớn bao gồm các công cụ bằng đá, xương người, xương động vật, và các vỏ ốc, vỏ sò, các hạt cây hoá thạch. Những hoạt động này đã góp phần không nhỏ trong việc khẳng định Cao Bằng là vùng đất cổ, có bề dày lịch sử văn hóa và có nhiều di vật, hiện vật có giá trị. Trong Bảo tàng tỉnh Cao Bằng hiện nay cũng có một bộ sưu tập trống đồng gồm 17 cái trống và một mặt trống. Có thể nói đây là một sưu tập có giá trị tiêu biểu của tỉnh Cao Bằng, niên đại của các trống đồng đang lưu giữ tại bảo tàng Cao Bằng thì cách ngày nay khoảng 2.000 năm. Tuy nhiên, các trống đồng này cũng được phát hiện lẻ tẻ ở nhiều địa phương trong tỉnh như ở: Hòa An, Trùng Khánh, Bảo Lạc. Trên địa bàn tỉnh hiện nay vẫn có dân tộc Lô Lô vẫn còn đang sử dụng trống đồng trong tang ma, đây cũng chính là một minh chứng cho nền văn hóa trống đồng của mảnh đất Cao Bằng. Với những nỗ lực của tập thể đơn vị thì bảo tàng tỉnh cũng đã được các cấp lãnh đạo ghi nhận và động viên, đơn vị cũng liên tục đạt tập thể xuất sắc, nhiều lần được tặng Bằng khen của Ủy ban nhân dân tỉnh, Cờ thi đua của Ủy ban nhân dân tỉnh, Bằng khen của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Ấn tưởng hơn cả là những thành tựu mà cá nhân bà Châu đã có được trong suốt thời gian qua, bà chia sẻ một cách khiêm nhường: “Tôi thì được đào tạo đúng chuyên ngành, hơn nữa là với niềm đam mê, tâm huyết với công tác nghiên cứu khoa học, Đặc biệt là nghiên cứu về di sản văn hóa của cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh. Tôi cũng mong muốn cống hiến nhiều hơn và gắn bó lâu dài với bảo tàng. Trong thời gian tới, khi được tiếp quản công trình bảo tàng mới xây dựng đi vào hoạt động tôi cũng đang ấp ủ nhiều dự định để phát huy tốt tiềm năng của công trình văn hóa tiêu biểu này. Bên cạnh trưng bày của bảo tàng thì các hoạt động trải nghiệm, hoạt động trình diễn di sản văn hóa cũng sẽ được nghiên cứu để tổ chức nhằm thu hút và hấp dẫn du khách đến với Cao Bằng. Trong quá trình công tác, cá nhân tôi cũng đã liên tục đạt Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở. Năm 2010, tôi đạt Chiến sĩ thi đua cấp tỉnh. Năm 2012, tôi nhận được Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Năm 2020 - 2021, tôi được nhận Bằng khen của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch. Năm 2021, được tỉnh tặng Huy hiệu vì sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Cao Bằng và là tri thức tiêu biểu của tỉnh năm 2023.”
Kết thúc buổi nói chuyện tuy không dài nhưng rất thú vị và đặc biệt, đặc biệt bởi cái tâm, cái bản lĩnh mạnh mẽ của nữ Giám đốc Ngô Thị Cẩm Châu, thú vị bởi những nét đặc sắc, mang đậm dấu ấn lịch sử của Bảo tàng tỉnh Cao Bằng. Trong tương lai, với những nỗ lực và đầu tư không ngừng về công sức, tiền bạc, trí tuệ, kính chúc cô luôn sức khoẻ, giữ vững phong độ với nghề, chúc Bảo tàng Cao Bằng sẽ sớm trở thành điểm đến đặc biệt thu hút nhiều du khách đến thăm quan và khám phá.
